حافظ شیراز (جیبی - گالینگور)

... شاملو گفت یک یا دو بیت را نمی‌توان مقیاسی گرفت برای تعیین حدود ذهنیت نابغه‌ای چون حافظ که این‌طور فکر می‌کرده یا چنین عقیده‌ای داشته است. آنچه در شناخت حافظ اهمیت دارد شناخت کاینات ذهنی اوست، تربیت فکریش، عبور از مراحل و در آخر رسیدن به آن عرصه که جز عشق هیچ پناهگاهی ندارد، چگونه می‌شود اعتراض او را که می‌گوید «که حرف عشق در دفتر نباشد» ندیده گرفت یا این بیت را دقیق و بجا نفهمید که گفته است:

«سوداییان عالم پندار را بگو
سرمایه کم کنید که سود و زیان یکی‌ست»

و باید دید سوداییان عالم پندار چه کسانند و غرض از سود و زیان این پنداربافان چه بوده است. وقتی شاملو در محفلی باشد اگر در باب شعر امروز هم سخنی به میان نیاید راجع به حافظ حتماً حرف زده خواهد شد. انس دایمی او و پژوهش دیرینۀ او در باب افکار حافظ، همواره موجب می‌شود که با ذکر نکته‌ای به بیتی، در دنیای حافظ برویم و سلسله را او می‌جنباند و به نهایت می‌رساند...

آن روز صحبت به ایدئولوژی حافظ کشید. باور او چه بوده است؟ مفسر و شارح قرآن بوده؟ مرد دینداری به شمار می‌آمده؟ صوفی یا عارف یا ملامتی بوده؟ در آخر آیا شکاک خیامی یا ملحدی خاموش گشته؟ تفکر، دانش و سلوک مدام او به کجا راهبرش شده است...
برگرفته از مفاهیم رند و رندی